Thông tin Acid Aspartic

Axit aspartic (viết tắt là Asp hoặc D)[3] là một α-amino acid với công thức hóa học HOOCCH(NH2)CH2COOH. Anion carboxylat, muối, hoặc este của axit aspartic được gọi là aspartat. Đồng phân L của axit aspartic là một trong 20 axit amin sinh protein. Codon của nó là GAU và GAC.

Vai trò trong sinh tổng hợp các axit amin khác

Axit aspartic, cùng với axit glutamic, được xếp là loại axit amin có tính axit với pKa bằng 3,9. Axit aspartic khá phổ biến trong các quá trình sinh tổng hợp. Cũng như tất cả các axit amin khác, sự hiện diện của ion H+ của axit phụ thuộc vào môi trường hóa học xung quanh và pH của dung dịch.

Vai trò trong sinh tổng hợp các axit amin khác

Axit aspartic thì không thiết yếu ở các loài động vật có vú, do nó được tổng hợp từ oxaloacetat nhờ phản ứng chuyển amin. Nó cũng có thể được tạo ra từ ornithin và citrullin trong chu trình ure. Ở các loài thực vật và vi sinh vật, axit aspartic là tiền chất của nhiều axit amin, bao gồm bốn axit amin thiết yếu ở người là methionin, threonin, isoleucin, và lysin. Quá trình chuyển đổi từ axit aspartic thành các axit amin trên bắt đầu bởi sự khử axit aspartic thành"semialdehyd" tương ứng, O2CCH(NH2)CH2CHO.[5] Asparagin là dẫn xuất của axit aspartic được tạo nên từ phản ứng amid hóa:

-O2CCH(NH2)CH2CO2- + GC(O)NH3+ = -O2CCH(NH2)CH2CONH3+ + GC(O)O-

(trong đó GC(O)NH2 và GC(O)OH lần lượt là glutamin và axit glutamic)

Các vai trò sinh hóa khác

• Aspartat cũng là một chất chuyển hóa trong chu trình ure và tham gia vào sự tân tạo đường. Nó tham gia vào kênh vận chuyển malate-aspartat trong ti thể. Aspartat cung cấp một nguyên tử nitơ trong phản ứng sinh tổng hợp của inosine, tiền chất của các bazơ purine.
• Aspartic là chiếm khoảng 40% trong aspartam, một chất gây ra chứng đau đầu. Những cơn đau đầu có thể xảy ra ở những bệnh nhân có hàm lượng aspartic nhiều ở dạng aspartame.

D-Aspartic axit (D-Asp) đóng vai trò quan trọng trong việc sản xuất testosteron trong tuyến tiền liệt của các con đực thuộc nhóm động vật có xương sống.[7]

Chất dẫn truyền thần kinh

Aspartat kích thích thụ thể NMDA, mặc dù không mạnh bằng chất dẫn truyền thần kinh glutamat.

Nguồn thức ăn

• Axit aspartic không phải là một axit amin thiết yếu, nghĩa là nó có thể được tổng hợp trong cơ thể qua các chất trung gian chuyển hóa trung tâm. Axit aspartic được tìm thấy trong:
• Nguồn động vật: thịt động vật, xúc xích
• Nguồn thực vật: hạt nảy mầm, bông yến mạch, quả bơ, măng tây[cần dẫn nguồn], mía non, mật từ củ cải đường.
• Thực phẩm bổ sung, dưới dạng axit aspartic nguyên chất hoặc dưới dạng muối (như muối magiê aspartat)
• Chất làm ngọt aspartam.

Tổng hợp nhân tạo

Hỗn hợp racemic của axit aspartic có thể được tổng hợp từ dietyl natri phthalimidomalonat, Na+(C6H4(CO)2NC-(CO2Et)2).

Nhược điểm lớn của cách làm trên là hỗn hợp thu được gồn cả hai đồng phân của axit aspartic, trong khi cơ thể chỉ sử dụng được đồng phân L. Ngày nay nhờ công nghệ sinh học người ta đã có thể dùng các enzym cố định để tạo ra chỉ một trong hai loại đồng phân dựa trên tính chất quang học của chúng Axit aspartic được tổng hợp từ ammoni fumarate và aspartase từ E.coli, E.coli thường bẻ gãy axit aspartic để làm nguồn nitơ nhưng khi lượng ammoni fumarate quá lớn, phản ứng ngược lại sẽ xảy ra, cho phép tổng được axit aspartic với năng suất cao, từ 98.7 mM đến 1 M.

Tham khảo nguồn: https://vi.wikipedia.org/wiki/Axit_aspartic

(Hình ảnh tổng hợp từ Facebook, Google...)